
Göknur Çekilmez
Kenelerden Korunmak
Keneler, insanlarda ve hayvanlarda son derece tehlikeli hastalıkların vektörüdür. Kenelerin, farklı iklim kuşağındaki çok geniş bir coğrafyada insan ve evcil hayvanlara taşıdıkları hastalıklar arasında dokuz arbovirus, dört riketsiyal, iki bakteriyel, iki protozoer ve bir helmintik hastalık bulunur. Ülkemizde bugüne kadar 26 kene türü tarif edilmiştir. Bu kene türleri özellikle çiftlik hayvanlarında önemli ekonomik kayıplara yol açan tropikal theileriosis ile babesiosis, insanlarda ise lyme ve Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Hastalıklarını taşırlar. Kenelerle mücadele ülkemizde Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) Hastalığının ortaya çıkmasıyla daha da önem kazanmıştır. Ancak, kenelerle mücadele son derece zahmetli ve pahalı bir uygulamadır ve başarı şansı çoğunlukla düşüktür. Kene mücadelesinin temel amacı, hayvanlar üzerindeki kenelerin akarisidlerle kontrolü, insanlarda kene kaynaklı hastalıkların ortadan kaldırılması için farklı uygulamaların yapılması ve insan ve evcil hayvanların kenelerle temas riskinin azaltılması prensibine dayanmaktadır. Repellent (kovucu), insan ve evcil hayvanların doğrudan derilerine, üzerlerinde bulunan giysilerine ve bazı durumlarda perde ve ağlara uygulandıklarında sivrisinek, karasinek, kene gibi zararlıların saldırısını engelleyen veya onları kovan maddelere verilen genel isimdir. Repellent maddeler genellikle açık alanlarda rahatsızlık veren ve kan emen zararlılara karşı uygulanmaktadır. Bununla birlikte, kapalı alanlarda (evlerde, iş yerlerinde, hayvan barınaklarında) özellikle sivrisineklere karşı kullanılan ilaçlı cibinlikler, kangallar ile ısıyla buharlaşan sıvı ve matlar gibi formülasyonlar da bu kapsamda değerlendirilmektedir. Repellent özellikteki maddeler kenelerle mücadelede son derece faydalı ürünlerdir. Ancak, bu tür ürünlerin tamamen zararsız olmadığı bilinmeli ve zaman zaman insan ve evcil hayvanlarda toksik etkilere yol açabilecekleri unutulmamalıdır. Bu derlemede insanlarda ve evcil hayvanlarda kenelerden korunmak amacıyla kullanılan repellent maddelerin tanımı ve tarihçeleri, etki mekanizmaları ve ideal bir repellent maddenin taşıması gereken özellikler, belli başlı repellent maddeler ve toksikolojik önemleri ile repellent özellikteki maddelerin güvenli kullanım prensipleri değerlendirilmiştir.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.