Kuduz riskine karşı kesin çare: Isırılmamak

Sahiplenilmeyen başıboş köpeklerin uyutulmasını öngören yasa teklifiyle ilgili tartışmalar sürerken, veriler sorunun büyüklüğünü ortaya koyuyor.

Toplam sayıları 4 milyonun üzerinde olan başıboş sokak köpekleri nedeniyle Türk halkı, kuduz tehdidiyle karşı karşıya. Türkiye’de son 5 yılda 12 ilde 1523 kuduz vakası raporlanırken, Dünya Sağlık Örgütü ülkemizi “yüksek kuduz riski kategorisi”nde tanımladı.

BAKANLIK VERİLERİ

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Sağlık Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’de 2023 yılında 438 bin kuduz riskli temas olduğu belirterek, kuduza ilişkin verilerin korkunç boyutlarda olduğunu aktardı. Açıklamanın akabinde 2019 yılından 31 Mayıs 2024’e kadar Tarım ve Orman Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı düzenlediği 11 ihaleyle kuduza ilişkin önlemleri artırdığı görüldü. Verilere göre Bakanlıklar 2019 yılından bu yana toplam 11 ihalede 11 milyon dozdan fazla kuduz aşısı temin etti. Alınan aşı sayısı 2023 yılında 3,7 milyon doz, 2024 yılı ilk 6 ayında ise 3,4 milyon doz oldu.

MİLYON MİLYON AŞI

Kamu İhale Kurumu’nun EKAP platformundaki bilgilere göre Tarım ve Orman Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı tarafından son 5 yılda 11 milyon dozdan fazla kuduz aşısı için ihale süreci gerçekleşti. Verilere göre iki Bakanlık tarafından temin edilen kuduz aşısı doz sayısı 2019 ve 2020 yıllarında 2 milyon 790 bin; 2021 ve 2022 yıllarında 450 bin ve üzeri, 2023 yılında ise 3,7 milyon doz olarak gerçekleşti. Söz konusu aşılar, Sağlık Bakanlığı’nın Akyurt’taki Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Aşı ve İlaç Deposu ile Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Etlik Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitü Müdürlüğüne teslim edildi. 2024 yılının ilk 6 ayında ise Tarım ve Orman Bakanlığı 2,4 milyon doz İnaktif kuduz aşısı için ihaleye çıktı. Söz konusu aşılar yıl içerisinde teslim edileceği kaydedildi. Sağlık Bakanlığı’nın 17 Ocak’ta çıktığı 1 milyon doz kuduz aşısı ihalesinde de teklif değerlendirme süreci tamamlandığı aktarıldı.

5 YILDA BİN 523 KARANTİNA

Türkiye’de son 5 yılda yaşanan vakalar kuduza yönelik alınacak önlemlerin önemini ortaya koydu. 4 milyon başıboş sokak köpeğinin olduğu belirtilen Türkiye’de son yıllarda gerçekleşen kuduz vaka sayıları şu şekilde açıklandı: Sağlık Bakanlığı verilerine göre 2019 yılında 59 ilde 494, 2020’de 52 ilde 267 kuduz olayı pozitif olarak sonuçlanırken; 2021’de 28 ilde 153, 2022’de 41 ilde 277, 2023’te ise 35 ile 282 kuduz olayı raporlandı. Bu yılın ilk 5 ayında ise 21 ilde 50 kuduz olayı yaşandı. Böylece son 5 yılda gerçekleşen toplam kuduz vaka sayısı bin 523 oldu. 5 yıl içinde kuduz nedeniyle Çanakkale, Eskişehir, Kars ve Şanlıurfa’nın 1 mahallesi, Kahramanmaraş ve Tunceli’nin 2 mahallesi, Gaziantep’in 3 mahallesi, Bursa’nın 5 mahallesi, Niğde’nin 7 mahallesi, Adıyaman’ın 8 mahallesi, Şırnak’ın 11 mahallesi ve Bitlis’in 16 köyü karantinaya alındı. Sağlık Bakanlığı’nın bir diğer verisine göre 2018-2022 yılları arasında kuduz riskli temas sayısı 267 bin, 2023 yılında ise 438 bin oldu. Bununla birlikte Dünya Sağlık Örgütü Türkiye’yi yüksek kuduz riskli ülke olarak tanımlıyor. Birçok ülke de Türkiye’ye seyahat edecek vatandaşlarını başıboş köpeklerden kaynaklı tehlikelere karşı uyararak kuduz riskine işaret ediyor.

KESİN ÇÖZÜM ISIRILMAMAK

Öte yandan sosyal medya hesabından kuduza ilişkin uyarılarda bulunan Erzurum Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nilüfer Sabuncuoğlu, Edirne’den Ardahan’a kuduz virüsünün dolaştığını belirterek, “Ülke sıfır başıboş köpek pratiğine geçinceye kadar, kuduza yakalanmamanın tek ve kesin çaresi vardır; ısırılmamak. Kuduz virüsü, insan ve evcil hayvanlara, köpek tarafından yüzde 99 bulaştırılır. Kuduz ülkesi olmayacağız, Sokakta #başıboşköpekolmaz” dedi.