TİSVA: Açık büfe kalkarsa yılda 1 milyon ton gıda kurtulabilir

Türkiye İsrafı Önleme Vakfı tarafından yayımlanan 2025 Yılı İsraf Raporu’na göre, Türkiye’de her yıl 23 milyon ton gıda çöpe gidiyor. Raporda, kişi başına düşen yıllık gıda israfı yaklaşık 102 kilogram olarak belirtiliyor. Gıda enflasyonunu da tırmandıran bu israfa karşı Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu harekete geçti. Kurulun hazırladığı kapsamlı rapor, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a sunuldu. Gıda israfını önlemeye yönelik öneriler arasında, otellerde uzun süredir uygulanan açık büfe kahvaltı sisteminin kaldırılması da yer alıyor. Ulus’a konuşan Türkiye İsrafı Önleme Vakfı (TİSVA) Mütevelli Heyeti Başkanı Halil Fatih Akgül, gıda israfının en büyük kısmının hangi alanlarda gerçekleştiğini ve yoğun olarak israf edilen ürün gruplarını anlattı. Açık büfe kahvaltı sisteminin kaldırılması kararının hayata geçmesi halinde israfın ne kadar azalabileceğine ilişkin değerlendirmelerde bulunan Akgül, “Açık büfe yerine ‘isteğe göre porsiyon’ sistemine geçilmesi, bu kaybı yarı yarıya azaltarak yılda yaklaşık 1 milyon ton gıda tasarrufu sağlayabilir” dedi.

EVLERDE VE OTELLERDE BÜYÜK KAYIP

Türkiye’de her yıl 23 milyon ton gıda israfı yapıldığını ifade eden Türkiye İsrafı Önleme Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanı Halil Fatih Akgül, 2025 İsraf Raporu’na göre, bu israfın büyük kısmı dört ana alanda yoğunlaştığını kaydetti. Toplam gıda israfının yaklaşık yüzde 42’si evlerde olduğunu söyleyen Akgül, “En büyük sebep; ihtiyaçtan fazla alışveriş yapılması, yanlış saklama koşulları ve son kullanma tarihi yaklaşan gıdaların tüketilmemesi. Özellikle şehirlerde yaşayan hanelerde bu oran daha yüksek” diye konuştu. Oteller, restoranlar ve kafeler gibi hizmet sektörlerinde toplam israfın yüzde 13-15’i oranında gerçekleştiğini belirtti. Açık büfe kahvaltı ve serpme kahvaltı sistemlerinin başlıca israf kaynakları olduğunu söyleyen Akgül, “Özellikle tatil bölgelerinde otellerde tabaklara alınan ama tüketilmeyen yiyecekler direkt çöpe gidiyor” dedi.

TEDARİK VE DAĞITIMDA YÜZDE 30’A VARAN KAYIP

Akgül, perakende sektöründe ise marketlerdeki gıda israfı toplamın yüzde 10-12’sini oluşturduğuna dikkat çekti. Raflarda bekleyen ürünlerin bozulması, ezilmesi, ambalaj hasarları ve stok yönetim hataları en önemli etkenler arasında yer aldığını söyledi. Tedarik ve dağıtım zincirinde ise ürünlerin tarladan sofraya ulaşana kadar yaşanan kayıpların yüzde 30’a kadar çıkabildiğini sözlerine ekleyen Akgül, “Özellikle meyve ve sebze taşımada soğuk zincirin bozulması ve eksik paketleme ciddi israfa yol açıyor” diyerek gıda israfının yapıldığı alanları sıraladı.

GIDA İSRAFINDA MEYVE VE SEBZE ZİRVEDE

Türkiye’de, gıda israfının en yoğun yaşandığı ürün gruplarını açıklayan Akgül, meyve ve sebzelerde üretimin yaklaşık yüzde 35’inin sofraya ulaşmadan çöpe gittiğini kaydetti. En çok israf edilen ürünler arasında domates, salatalık, biber, karpuz ve çileğin yer aldığını dile getiren Akgül, “Taşıma sırasında ezilme, depoda çürüme ve raf ömrü kısa olması başlıca sebepler” dedi. Ekmek israfının da dikkat çekici boyutta olduğunu vurgulayan Akgül, “Her gün yaklaşık 12 milyon adet ekmek israf ediliyor. Bu da yılda 4,38 milyar ekmeğe denk geliyor. Bayatlayan ekmeklerin değerlendirilmemesi, fırınlarda fazla üretim ve toplu yemek yerlerinde ihtiyaçtan fazla alınması israfın temel sebeplerini oluşturuyor” diye konuştu.

“ÜRÜNLER TÜKETİLMEDEN ÇÖPE GİDİYOR”

İsrafın yaşandığı bir diğer ürün grubunun da süt ve et ürünleri olduğunu ifade eden Akgül, “Raf ömrü kısa olduğundan son kullanma tarihi geçince direkt çöpe gidiyor. Özellikle yoğurt ve peynir, depolama hataları nedeniyle bozuluyor” dedi. Hazır yemekler ve kahvaltılık ürünlerde de ciddi bir israf yaşandığını vurgulayan Akgül, “Açık büfe ve serpme kahvaltılarda; peynir, zeytin, reçel, tereyağı, yumurta gibi ürünler tüketilmeden çöpe gidiyor” ifadelerine yer verdi.

“YILDA 1 MİLYON TON GIDA KURTULABİLİR”

Akgül, açık büfe kahvaltı sisteminin kaldırılması kararının uygulanması hâlinde israfın ne kadar azalabileceğine dair de konuştu. Otellerde açık büfe kahvaltısının sona ermesi durumunda gıda israfının büyük ölçüde önlenebileceğini söyleyen Akgül, “Otellerde açık büfelerde tabaklara alınan yiyeceklerin yaklaşık yüzde 40 ila 50’si tüketilmeden atılıyor. Turizm sektöründeki toplam gıda israfının yüzde 60’a yakını kahvaltıdan kaynaklanıyor. Türkiye’de turizm otellerinde yıllık yaklaşık 2 milyon ton gıda israf ediliyor; bunun 1 milyona yakını kahvaltı servislerinden geliyor” ifadelerini kullandı. Açık büfe yerine isteğe göre porsiyon sistemine geçilmesi halinde kahvaltı kaynaklı gıda israfının yarı yarıya azaltılabileceğini vurgulayan Akgül, “Açık büfe yerine ‘isteğe göre porsiyon’ sistemine geçilmesi, bu kaybı yarı yarıya azaltarak yılda yaklaşık 1 milyon ton gıda tasarrufu sağlayabilir” dedi.