Büyük Türk reformcusu İsmail Gaspıralı ölüm yıl dönümünde anılıyor

Türk dünyasının yetiştirdiği en büyük reformculardan biri olan İsmail Gaspıralı, eğitim, basın-yayın ve gazetecilik alanlarındaki devrimsel faaliyetleriyle adını tarihe altın harflerle yazdırdı. 19. yüzyıl sonları ve 20. yüzyıl başlarında yaşayan Gaspıralı, Türk-İslam coğrafyasında ortak bir dil ve kültür birliği idealini savunarak, millî bilincin inşası adına büyük bir mücadele verdi. 1883 yılında yayımlamaya başladığı Tercüman gazetesi, bu mücadelenin en önemli araçlarından biri oldu. Gazete aracılığıyla "Dilde, fikirde, işte birlik" sloganını öne çıkaran Gaspıralı, Türk halkları arasında dil, düşünce ve eylem birliğini hedefledi.

EĞİTİM REFORMLARININ ÖNCÜSÜ

Gaspıralı'nın reform vizyonunun temel taşlarından biri eğitimdi. modernleşmenin ve ilerlemenin yolunun eğitimden geçtiğine inanıyordu. Okullarda hakim olan geleneksel eğitim sistemine karşı eleştiriler getirdi. Dini eğitimle birlikte çocuklara ana dillerinde okuma yazmayı etkili bir şekilde öğretmek için yeni yöntemler geliştirdi. Avrupa'daki gelişmelerin yakından takip edilmesi gerektiğini savundu.

Eğitimi yaygınlaştırma çabası yalnızca Müslüman erkeklerle sınırlı kalmadı. Gaspıralı, kadınların eğitimine de büyük önem verdi. Gaspıralı, Türkçenin farklı lehçelerini konuşan halkları ortak bir edebî dil etrafında birleştirmek amacıyla büyük çaba sarf etti. Türk dilinin Arapça ve Farsçadan alınan kelimelerden arındırılarak daha sade ve anlaşılır hale getirilmesi gerektiğini savundu.

CEDİTÇİLİK HAREKETİ

Gaspıralı'nın eğitim, dil ve modernleşme alanındaki reformist düşünceleri, Ceditçilik olarak bilinen ve Rusya’daki Müslüman halklar arasında geniş yankı uyandıran harekete ilham verdi.

Ceditçilik, Müslüman toplumların modern eğitim yöntemleriyle donatılması gerektiğini savunan bir reform hareketiydi.