Elektrik faturalarındaki fahiş artışın altından özelleştirme çıktı

Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu`nun (EPDK) açıkladığı ve 5 Nisan’dan itibaren geçerli olan yeni elektrik tarifesiyle ilgili dikkat çeken tespitlerde bulundu.

476 TL’DEN 595 TL’YE YÜKSELECEK

5 Nisan 2025‘ten itibaren geçerli olmak üzere konutlarda yüzde 25 zam yapıldığına dikkat çeken EMO’nun hesaplamalarına göre, 4 kişilik bir aile asgari yaşam standartlarını korumak için aylık 230 kWh enerji tüketecek. Günlük ortalaması 8 kWh’i geçmeyen bu tüketim için aile bütçesinden ayrılması gereken 476,6 TL, bu zamla birlikte 595,8 TL’ye yükselecek.

DAĞITIM BEDELİNDE ŞOK ARTIŞ

EMO’nun hesaplamalarına göre, Nisan 2024 itibarıyla oluşacak düşük tüketimli konut faturasının yalnızca yüzde 19,1’i enerji bedelinden oluşacak. Faturanın yüzde 70,9’unu ise dağıtım bedeli oluşturacak. Fon ve vergilerin oranı ise yüzde 10`da kaldı. Son tarife değişikliğiyle, yüzde 65,9 düzeyinde olan dağıtım bedeli payı artarak yüzde 70’i de aşmış oldu. Böylelikle 2022’de 4 kişilik bir ailenin asgari tüketim faturasının toplamında yüzde 22 düzeyinde olan dağıtım bedeli, Nisan 2025`te faturanın yüzde 70’ini aştı. EMO, bu oranın kabul edilemez olduğunu kaydetti.

ELEKTRİK FATURALARI 4 YILDA YÜZDE 224 ARTTI

EMO tespitlerine göre, 1 Nisan 2021`de 4 kişilik ailenin elektrik asgari faturası 183,4 TL’ydi. Aradan geçen 4 yıllık dönemin sonunda, 1 Nisan 2025 itibarıyla yüzde 224,8 artışla 595,8 TL`ye yükseldi.

Son 4 yılda elektrik faturaları yüzde 224,8 arttı. Bu yüzde 224’lük artışın büyük bölümünü dağıtım bedeline yapılan zamların oluşturduğu ortaya çıktı. 2021’den bu yana enerji bedeli yüzde 24.5 artarken, dağıtım bedelinin yüzde 642 zamlandığı tespit edildi.

“ÖZELLEŞTİRME YÜKÜ”

Açıklamada “Değişimin detaylarına bakıldığında, dağıtım bedeli yüzde 642 artarken, enerji bedeli yalnızca yüzde 24,5 artmıştır. Özetle, dağıtım bedelindeki fahiş artış yaşanmasa, dağıtım maliyetlerindeki artış enerji üretim maliyetlerindeki gibi şekillense, fatura toplamına yansıyan artış yüzde 24,5 ile sınırlı kalırdı. Bu durumda, 1 Nisan 2025 itibarıyla aynı tüketime sahip konutlara 595,8 TL yerine 228 TL fatura edilirdi. Aradaki fark, elektrik dağıtım özelleştirmelerinin yurttaşlara yarattığı yükün son 4 yıllık kısmı olarak nitelendirilebilir. Bu rakamlar, enerji üretim maliyetlerinin artmadığı koşullarda bile dağıtım bedeline zam yapıldığını ve özellikle dar gelirli vatandaşlardan dağıtım şirketlerine kaynak aktarıldığını işaret etmektedir” denildi.

“ÜRETİM VE DAĞITIM TESİSLERİ KAMULAŞTIRILMALI”

Elektrik Mühendisleri Odası açılmasında ayrıca, faturanın en önemli kalemi olması gereken enerji bedelinin, dağıtım bedelinin çok gerisinde kalmasının, piyasanın çarpık bir biçimde yapılandığının göstergesi olduğu savunularak, şu ifadelere yer verildi: “Dağıtım bedelindeki bu artış, hizmetin fahiş fiyatla verildiğinin temel göstergesidir. Ucuz, kaliteli ve güvenilir enerjiye erişim, tüm yurttaşlar için temel haktır. Kamu eliyle yürütülmesi gereken hizmetin özelleşmesi, pahalılık yaratmanın yanında, kamu kaynaklarının özel sektöre sınırsızca aktarılmasına yol açmıştır. Dağıtım şirketlerine kaynak aktarıldığı bir Türkiye tablosu, artık geride bırakılmalıdır. Enerji alanında, ticari ve siyasi çıkarlardan uzak, üretim sektörleri başta olmak üzere genel ekonomiyi destekleyecek şekilde tarifeleri belirleyebilecek özerk bir yönetim hayata geçirilmelidir. Arz güvenliğini sağlamak ve toplam maliyeti düşürmek için özelleştirilen üretim tesisleri ve dağıtım bölgelerinin kamulaştırılması acilen gündeme alınmalıdır. Kamu kaynaklarının sonu belirsiz bir biçimde özel sektöre transfer edilmesi dışında işlevi kalmayan EPDK kapatılarak, yerine kamulaştırma işlemlerini yürütecek Kamulaştırma İdaresi Başkanlığı kurulmalıdır.”